نحوه برخورد صحیح با معلولین ذهنی
- پیشنهاد کمک خود را مؤدبانه و صبورانه به مددجویان مطرح کرده و تا زمان پذیرش آن صبر کنیم. در مورد شیوه کمک حتماً به توضیحات فرد گوش کرده و یا در صورت نیاز از او سؤال نمائیم.
- هنگامی که قصد برگزاری یک قرار ملاقات با آنها را داریم حتی الامکان در آن ملاقات حاضر شویم و اگر در این زمینه مانعی وجود داشت که قابل رفع نیست، پیش از نیامدن حتماً به آنها اطلاع دهیم. وعده ای ندهیم که به آن عمل نکنیم، برخی از آنها عملکرد و سخنان را به سادگی فراموش نمی کنند و این می تواند باعث دلمشغولی آنها شود.
- نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که به مددجویان احترام گذاشته و برخوردی محترمانه با آنها داشته باشیم؛ زیرا آنها رفتار شما را درک می کنند.
- در هنگام برخورد با افراد کم توان، به توانمندی های آنها نیز بیشتر توجه کنیم تا سبب بالا رفتن عزت نفس در آنها شویم.
- افراد دارای معلولیت، در برخی موارد به دلیل عوارض ناشی از معلولیتشان ( استفاده از داروها، عوارض جانبی داروها و …) به نوعی خواب آلودگی، اختلال در قدرت تفکر و تکلم و … مواجه می شوند که ضروری است شرایط آنها را درک کرده و برخورد مناسبی با آنها داشته باشیم.
- در نظر داشته باشیم که فرد دارای معلولیت ممکن است برای انجام کار و یا بیان مسأله ای نیاز به زمان بیشتری نسبت به افراد غیرمعلول داشته باشد؛ لذا هنگامی که مددجو به سؤالات مطرح شده پاسخ می دهد، تمرکز و توجه لازم را به سخنان او داشته باشیم. به او فرصت دهیم تا آنچه را در ذهن دارد، بیان کند یا نشان دهد.
- دست دادن همیشه راه آغاز یک مکالمه نیست، از تماس جسمی با معلولین حتی الامکان پرهیز کنید؛ چراکه اختیار برقراری تماس جسمی را بدون اینکه متوجه باشیم به آنها می دهیم و در صورت دعوت آنها به اجتناب از این رفتار، از دستورات شما تبعیت نخواهند کرد. بدون دست دادن و با نشان دادن چهره ای خندان و شاداب نیز می توان در برقراری ارتباط سازنده و دوستانه موفق بود.
- هرگز تظاهر نکنیم که آنچه مددجو می گوید را درک کرده ایم، بلکه از او بخواهیم حرف خود را تکرار کند و اگر مجدداً متوجه نشدیم، او را مجبور نکنیم که سریعتر بیان کند. بهتر است در این شرایط از مربیان کمک بگیریم.
- در صحبت با افرادی که اختلال تکلّم دارند، توجه داشته و صبور باشیم و برای تکمیل کلام و تفکر فرد، به او فرصت کافی دهیم. سعی در پایان دادن به صحبت های او نداشته باشیم و مجبورش نکنیم سریعتر حرف بزند. چنانچه متوجه نشدیم، از او بخواهیم کلام خود را تکرار کند و آنچه شنیده ایم را برایش بیان کنیم تا دریابد که گفته وی را به درستی درک کرده ایم یا نه؟
- ساده ارتباط برقرار کنیم و عبارات و سؤالات خود را به روشنی و با زبانی ساده و روان بیان کنیم.
- ویلچر مددجویان را تا زمانی که خود او از شما نخواسته، حرکت ندهیم یا نگه نداریم ، چراکه صندلی چرخ دار، بخشی از فضای شخصی صاحب آن محسوب می شود.
- تمامی خواسته های آنها را براورده نکنیم و یک ارتباط قانونمند با مددجویان داشته باشیم تا از رفتار و توجه بیش از حد ما سوء استفاده نکنند. محبت و توجه بیش از حد (به ویژه جنس مخالف) باعث ایجاد وابستگی می شود و در صورتی که بخواهیم از آنها فاصله بگیریم از نظر عاطفی آسیب می بینند.
- معلولین ذهنی به نوبه خود شناخت ناقصی از مسائل جنسی دارند؛ لذا توصیه می شود از رفتارهای خارج عرف خودداری کنیم زیرا می تواند باعث اختلال در نظم روانی و رفتاری فرد شود.
زینب جعفری
مسئول واحد روانشناسی
مؤسسه خیریه توانبخشی معلولین ذهنی تهران